نگاهی به تز دکترای دکتر امیر پور در مورد لهجه سلماسی زبان ترکی آذربایجانی
دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی
زبان ترکی آذربایجانی از جمله شاخه های زبان ترکی می باشد که علاوه بر آذربایجان در شرق ترکیه و ترکان کرکوک در عراق نیز رایج می باشد. این زبان جزو زبانهای التصاقی می باشد یعنی بن فعل همیشه در آن ثابت می باشد مانند گلمک که بن آن یعنی گل در تمام زمانها همیشه ثابت است ( گلدیم، گله جه یه م، گلیره م و غیره ). زبان ترکی یکی از زبانهای بستانی جهان می باشد که در طی اعصار مختلف در تمام جهان کاربرد داشته و بخش اعظم زبان سلاطین و فرمانروایان آسیا به این زبان بوده است. ارزش علمی این زبان با تحریر کتب مختلف علمی و ادبی صد چندان شده و همین امر سبب شده است که در اکثر دانشگاههای معتبر جهان کرسی زبان و ادبیات ترکی و رشته تورکولوژی ( ترک شناسی ) دایر و مطالعه گردد. در کشور آلمان نیز این امر به سبب ارتباط تاریخی ترکان و آلمانی ها از قدیمی تر ین اعصار تا کنون رواج فراوان دارد. محققین آلمانی در رشته تورکولوژی صاحب نام می باشند از جمله پروفسور دورفئر که با تحقیق زبان ترکی در ایران صاحب نام و نشان فراوان در جهان علم می باشد.
گفتیم که زبان ترکی آذربایجانی یکی از شعبات زبان گسترده تو رکی می باشد. این زبان به سبب گستردگی جغرافیایی و همچنین ائتنیکهای مختلف تشکیل دهنده آن دارای لهجه های مختلفی می باشد که یکی از این لهجه ها لهجه مردم سلماس می باشد. سالها قبل یکی از اهالی سلماس به نام دکتر امیر پور اهرنجانی پس از سالها تلاش و کوشش توانست در سال 1971 میلادی یعنی 1350 شمسی لهجه سلماس را به صورت کاملا علمی بررسی کرده و تز وی حائز دریافت دوره دکترا در کشور آلمان گردد. دکتر منوچهر امیرپور در سال 1317 در سلماس زاده شد. تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در سلماس گذرانیده و درجه دکترای ترکی را از کشور آلمان اخذ نموده است. وی زمانی سرپرست دانشجویان ایرانی در آلمان بوده است. ایشان هم اینک در کشور آلمان زندگی می کنند[1].
دکتر امیر پور در این رساله ابتدا به تاریخ زبان ترکی آذربایجانی پرداخته و سپس با ذکر مواردی از لهجه ترکی در سلماس لهجه شمالی و جنوبی ترکی آذربایجانی را بررسی نموده است. در ادامه رساله گرامر، مورفولوژی و فونولوژی این زبان و لهجه سلماس مورد بررسی قرار گرفته است.
زمانی که محقق سخت کوش سلماسی آقای محمد رضا مهرزاد صدقیانی مشغول تدوین بودند تلاشهای نگارنده و ایشان برای تهیه این رساله علیرغم مکاتبه با ایشان بی ثمر ماند تا اینکه به صورت کاملا اتفاقی دوستی عالم از ترکیه که مشغول بررسی علمی لهجه ترکی سلماس می باشد وجود این رساله را به اینجانب متذکر شد . این رساله حالیه در کتابخانه اینجانب موجود می باشد.