دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی

وب سایت رسمی
بایگانی

اورمیه در زمان نادرشاه افشار

يكشنبه, ۱۸ بهمن ۱۳۹۴، ۰۹:۵۵ ب.ظ

پس از به تخت سلطنت رسیدن نادرشاه ، وی پروخان را به دربار احضار و عاشورخان پاپالوی افشار را حاکم اورمیه کرده خوانین و بزرگان افشار را به عنوان حاکمان مناطق مختلف مملکت  تعیین نمود و از آنجائی که اورمیه دروازة آذربایجان و همواره در دسترس عثمانی ها و اکراد بود پسر عمویش بکتاش خان قیرخلو را به سرداری لشکر اورمیه انتخاب کرده به قلعة دم دم اورمیه فرستاد تا در نواحی غربی آذربایجان را امنیت کامل برقرار کند.

در این موقع عاشورخان مأمور کوچاندن جمعی از ترکان افشار به خراسان بود بنابراین حکومت اورمیه را به محمد عیسی خان قاسملو سپرده خود به خراسان عزیمت کرد.  شورش بلباس ها سبب شد تا محمدعیسی  خان و جمعی از قوای نادرشاه برای سرکوبی آنها در ساوجبلاغ حرکت کرده و آنها را تارومار کنند.به سبب شورش لزگی های شیروان اردمی آذربایجان به فرمانروایی ظهیرالذوله برادر نادرشاه و فرمانروای کل برای تادیب آنان به طرف شیروان حرکت کرد. از محمد عیس خان نیز اعزام دسته هایی طلب شد ولی وی از این فرمان اطاعت نکرد  و همین امر سبب  شد تا نادرشاه محمدعیسی خان را از حکومت اورمیه عزل و امیراصلان قیرخلو را به فرمانروایی آذربایجان و محمد کریم خان افشار قاسملو به حکومت اورمیه منصوب کند.

نادرشاه افشار در اورمیه

در سال 1158 نادرشاه در موصل با عثمانی صلح کرد و سپس به صایین قالا مقر افشارها آمد در آنجا محمدکریم خان افشار حاکم اورمیه و محمد مومن خان حاکم صایین قالا را مواخذه کرده و کور کرد و فتحعلی خان ارشلو را به حکومت  اورمیه برگزید و خود به طرف اورمیه آمده در چمن گوگ تپه چادر زد.

در اورمیه نادرشاه به شکایات مردم از وکیل الرعایا بیگوئردی بیگ افشار رسیدگی کرده و پس از حصول اطمینان از ظلم وی و برحق بودن شکایات اهالی اورمیه  دستور قتل وی را صادر کرد. مامورین نیز طناب به گردن وی انداخته و خفه اش کردند. نادرشاه سپس به چمن کئچه باش محمودلو رفته چند روز در آنجا ماند و بهادر بیگ رئیس طایفه محمودلو  را خواست و وی  را نیز به قتل رساند. سپس از آنجا کوچ کرده  به «قیزیل  خه نه یه» (خانقاه سرخ) رفت و از آنجا به قلاع  صومای سرکشی کرده  و دوباره به اورمیه برگشته و خلعتی و سفارشی به فتحعلی خان برای رعایت حال مردم و حاضر داشتن 5000 سواری حاضر در اورمیه کرده سپس از آنجا به تبریز حرکت نمود.

پس از خارج شدن نادرشاه افشار از اورمیه ، فتحعلی خان به دلجویی از صدمه دیدگان افشار پرداخت و حقوق دیوانی به حدود 18 نفر از بزرگانی که کور شده بودند  برقرار کرد. میرزا جعفر ریش سفید طایفه ایمانلو(عبدالملکی ) را وکالت مالیه داده و میرزا جواد زرین قلم خوشنویس را مستوفی دیوانخانه نمود و شغل نظارت را به میران بیگ محمودلو داد.

مهدی خان افشار که قبلا به امر امیراصلان خان در ایروان زندانی بود بوسیله محمدحسین خان گرایلی حاکم ایروان آزاد و وی هم به اورمیه آمد و از طرف مردم اورمیه به حکومت شهر انتخاب شد و فتحعلی خان ارشلو را دستگیر وزندانی کرد. امیر اصلان خان به بهانة زندانی کردن فتحعلی خان به  اورمیه لشکر کشید ولی در جنگ با اهالی اورمیه شکست خورده به تبریز بازگشت. دراین جنگ فتحعلی خان که بنا به درخواست خود وارد جنگ علیه اصلان خان شده بود جان مهدی خان را نجات داد و مهدی خان  نیز از اقداماتش پشیمان شده تمام اموال فتحعلی خان و طایفه اش را به وی مسترد داشت.

۹۴/۱۱/۱۸
توحید ملک زاده دیلمقانی